Μαστραλάς, Φραγκιάς

(Γέργερη, Ηράκλειο 1792 – Κάτω Ασίτες 1868). Εθνικός αγωνιστής. Το 1818 σκότωσε πέντε Τουρκοκρήτες και αναγκάστηκε να καταφύγει στον Ψηλορείτη μαζί με άλλους αγωνιστές, με τους οποίους συγκρότησε σώμα αγωνιστών υπό την ηγεσία του. Το 1821 συμμετείχε σε πολλές επιχειρήσεις και τον επόμενο χρόνο, όταν οι Τούρκοι έσφαξαν πολλούς συγχωριανούς του και αιχμαλώτισαν άλλους, ο Μ. κατόρθωσε να απελευθερώσει τους αιχμαλώτους αλλά και να τρέψει σε φυγή τους Τούρκους έπειτα από πολύνεκρη μάχη. Στη συνέχεια πολέμησε στην Πελοπόννησο μαζί με τον Καλλέργη και το 1827 επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου συνέχισε τον αγώνα κατά των Τούρκων. Αργότερα συνελήφθη και οδηγήθηκε στον Σαΐτ πασά, ο οποίος του πρότεινε να τον διορίσει έπαρχο της Μεσαράς. Ο Μ. αρνήθηκε αλλά διέφυγε τον απαγχονισμό χάρη στην επέμβαση μιας εξαδέλφης του, η οποία ήταν μαμή στο χαρέμι του πασά. Πήρε μέρος επίσης στην επανάσταση του 1840 προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στους Τούρκους, όπως και στην επανάσταση του 1858, πολεμώντας μαζί με τον Μιχαήλ Κόρακα. Στην εξέγερση του 1868 ορίστηκε γενικός αρχηγός του ιππικού των δύο ανατολικών νομών. Ξεσήκωσε την πρώην επαρχία του Αμαριού και πολέμησε στις μάχες του Γερακάρι, της Αμούργελας και του Γαζιού, όπου και τραυματίστηκε. Όταν έμαθε ότι εστάλησαν από την ηπειρωτική Ελλάδα πολεμοφόδια και τρόφιμα, έσπευσε μαζί με άλλους οπλαρχηγούς να τα παραλάβει, αλλά στον οικισμό Κάτω Ασίτες κυκλώθηκαν από τους Τούρκους και κατά τη διάρκεια της προσπάθειάς τους να διασπάσουν τον κλοιό ο Μ. τραυματίστηκε θανάσιμα. Οι Τούρκοι του έκοψαν το κεφάλι και το μετέφεραν στον στρατιωτικό διοικητή τους, ως τρόπαιο. Ωστόσο έπειτα από δύο ημέρες εκείνοι το παρέδωσαν στους Κρητικούς, οι οποίοι το έθαψαν στο μοναστήρι Γοργαλαΐνη (Άγιος Γεώργιος). Ο Μ. συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο γενναίους αγωνιστές των κρητικών επαναστάσεων.